การเรียนรู้ในโรงเรียนผ่านกิจกรรมด้านการเกษตร ปลูกผักสวนครัว เพาะเห็ด เลี้ยงปลา เลี้ยงไก่ เป็นการปลูกฝังเด็กและเยาวชนในการมีส่วนร่วมสร้างความมั่นคงทางอาหารในระดับของโรงเรียน เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านโภชนาการและอาหาร และยังสามารถขยายผลสู่ชุมชน
น้องๆ นักเรียนโรงเรียนวัดอริยวงศาราม (หนองน้ำขาว) ต.ดอนกระเบื้อง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี โรงเรียนขนาดเล็กที่ มีนักเรียน 150 คน จัดการเรียนการสอนตั้งแต่อนุบาล 1-ป.6 มีโอกาสได้เรียนรู้และฝึกทักษะงานด้านเกษตร เพราะเป็น 1 ใน 80 โรงเรียนที่เข้าร่วม “โครงการซีพีเอฟ อิ่ม สุข ปลูกอนาคต” โครงการที่มุ่งมั่นมีส่วนร่วมส่งเสริมเด็กและเยาวชนไทยเข้าถึงอาหารคุณภาพ ยกระดับโรงเรียนเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านโภชนาการและอาหารของชุมชน ซึ่งสนับสนุนโดย CPF
ผลผลิตเห็ดนางฟ้าจากโรงเรือนเพาะเห็ด ผักบุ้งจีน ผักกวางตุ้งและผักคะน้า ส่งเป็นวัตถุดิบเพื่อประกอบอาหารกลางวันของนักเรียน ผลผลิตเหล่านี้มาจากสถานีการเรียนรู้ 5 สถานีในโรงเรียน ได้แก่ แปลงผักบนดิน, อุโมงค์ผัก, เพาะเห็ด, ปุ๋ยหมัก และเลี้ยงไก่ไข่ ที่มีโรงงานผลิตอาหารสัตว์บกราชบุรี ของ CPF นำความรู้ในด้านการผลิตอาหารที่สะอาด ปลอดภัย มีคุณภาพ และด้านการเกษตรมาประยุกต์ใช้ ต่อยอดสู่ชุมชนที่สนใจอาชีพด้านการเกษตร
น้องๆ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 และ ปีที่ 6 ได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบโรงเรือนเพาะเห็ด ช่วยกันเก็บผลผลิตเห็ดนางฟ้าได้มากกว่า 10 กิโลกรัม ซึ่งมากกว่าทุกวัน เด็กๆ นำผลผผลิตส่วนหนึ่งส่งเข้าโครงการอาหารกลางวันฯ ที่เหลือนำใส่ถุงเพื่อจำหน่ายให้ผู้ปกครองนักเรียนและชุมชน ถุงละครึ่งกิโลกรัม ในราคา 20 บาท ผลผลิตอีกส่วนหนึ่งนำมาแปรรูปเป็นเมนูต่างๆ เช่น เห็ดนรก เห็ดสวรรค์ น้ำพริกเห็ด ที่เรียนรู้วิธีการทำมาจากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านดอนกระเบื้อง
นอกจากนี้ ยังมีหน่วยงานในพื้นที่ร่วมถ่ายทอดองค์ความรู้ ความร่วมมือเพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นและนำเทคโนโลยีเข้ามาช่วย เช่น เกษตรตำบลให้คำแนะนำเรื่องการปลูกผัก, ปศุสัตว์ตำบลมอบอุปกรณ์ทำวัคซีนในการเลี้ยงไก่, สถานีพัฒนาที่ดินจังหวัดราชบุรีและหมอดินอาสาให้ความรู้การทำปุ๋ยหมักบำรุงดิน, กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านดอนกระเบื้องสอนเรื่องการแปรรูปอาหารเพื่อถนอมอาหาร เป็นต้น
ส่วน CPF นำนวัตกรรมมาเพิ่มประสิทธิภาพและช่วยแก้ปัญหาในกิจกรรมต่างๆ อาทิ การให้น้ำเพาะเห็ดด้วยการติดตั้งระบบรดน้ำอัตโนมัติ ควบคุมการทำงานด้วยความชื้น ในกรณีที่ความชื้นสัมพัทธ์ต่ำกว่า 80 % ปั๊มจะทำงานโดยอัตโนมัติ ช่วยแก้ปัญหาก้อนเห็ดเน่าเสียไวจากการรดน้ำผ่านสายยาง และในวันหยุดที่ไม่มีคนรดน้ำเห็ด หรือกิจกรรมทำปุ๋ยหมักที่มีปราชญ์ชาวบ้านนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาช่วยให้คำแนะนำ ด้าน CPF ใช้ท่อ PVC เจาะรูใส่ในกองปุ๋ยเพื่อที่จะไม่ต้องเสียเวลากลับกอง จากเดิมที่ต้องคอยกลับกองทุกๆ 7 วัน และงกิจกรรมแปลงผัก CPF ช่วยวางระบบท่อ ติดตั้งอุปกรณ์ควบคุมเวลาการทำงานของปั๊มน้ำเพื่อรดแปลงผัก ตั้งเวลารดน้ำครั้งละ 10 นาที ช่วงเวลา 08.00 น. และ 16.00 น.
คุณครูกุลชญา ชั้นเล็ก หรือคุณครูเอ็ม ผู้รับผิดชอบโครงการปลูกผัก เพาะเห็ด เลี้ยงไก่ไข่และแปรรูปอาหาร เล่าว่า เด็กๆ ได้เรียนรู้ทักษะอาชีพจากการลงมือปฏิบัติจริงและนำไปใช้ได้จริง จากสถานีการเรียนรู้ทั้ง 5 สถานี ซึ่งมี CPF และหน่วยงานในพื้นที่สนับสนุน หลังจากที่เปิดภาคการศึกษาใหม่ CPF ได้นำก้อนเชื้อเห็ดชุดใหม่ 1,000 ก้อน ทดแทนก้อนเชื้อชุดเดิมที่หมดเชื้อและไม่ออกผลผลิตแล้ว รวมทั้งเข้ามาซ่อมแซมโรงเรือนเพาะเห็ดให้อยู่ในสภาพที่พร้อมใช้งาน
“โรงเรียนเข้าร่วมโครงการซีพีเอฟ อิ่ม สุข ปลูกอนาคต ทำให้ผลิตอาหารได้เองและสามารถจัดเมนูอาหารกลางวันที่มีวัตถุดิบจากผัก เห็ด ฝและไข่ไก่เป็นส่วนผสม เช่น ต้มยำเห็ด ผัดเห็ด เห็ดทอด ยำเห็ด บะหมี่น้ำ สุกี้น้ำ นักเรียนเข้าถึงอาหารที่มีคุณภาพ สะอาด ปลอดภัย เด็กนักเรียนที่มีภาวะโภชนาการสมวัยตามเกณฑ์ คือ มีน้ำหนักและส่วนสูงตามเกณฑ์ มีจำนวนเพิ่มขึ้น” คุณครูเอ็ม กล่าว
นอกจากนี้ เด็กๆ ยังได้เรียนรู้การบริหารจัดการผลผลิตไม่ให้เหลือทิ้ง หรือนำผลผลิตเห็ดที่เหลือมาแปรรูปอาหาร สร้างมูลค่าเพิ่มของผลิตภัณฑ์ มีทั้ง เมนูเห็ดสวรรค์ เห็ดนรก และน้ำพริกเห็ด จำหน่ายกระปุกเล็ก กระปุกละ 20 บาท และกระปุกใหญ่ 3 กระปุก ราคา 100 บาท ซึ่งรายได้จากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์จะนำมาใช้ต่อยอดกิจกรรมและโครงการต่างๆ ให้เกิดความยั่งยืนของโครงการต่อไป
ด.ญ.ชาลิสา มาแดง อายุ 12 ปี นักเรียนชั้น ป.6 และเป็นประธานนักเรียน เล่าว่า ได้รับมอบหมายให้ช่วยดูแลรดน้ำผัก ดูแลโรงเรือนเพาะเห็ด เก็บผลผลิตเห็ด โดยจะแบ่งเวรกันกับเพื่อนๆ หนูเป็นเวรวันจันทร์และพฤหัสบดี เวลาที่ไปเก็บผลผลิตเห็ดก็จะมีเพื่อนๆ อีก 2 คนไปช่วยกัน เราแบ่งหน้าที่กันดูแลว่าในโรงเรือนมีเห็ดที่เน่าเสียหรือเปล่า ส่วนอีก 2 คน ช่วยกันเก็บผลผลิตเห็ด การที่พวกเราได้ร่วมกิจกรรม ทำให้มีทักษะหลายด้าน เช่น วิธีการเปิดปากก้อนเห็ด การแคะก้อนเห็ด การเก็บเห็ดอย่างถูกวิธีที่นำไปเป็นอาชีพได้
ด้าน ด.ญ.กุลชา โชคชัยอัมรินทร์ หรือน้องแตงโม นักเรียนชั้น ป.5 เล่าว่า เธอช่วยพี่ๆ ชั้น ป.6 เก็บผลผลิตเห็ด เก็บเห็ดที่เหี่ยวและเสียไปทิ้ง จากนั้นก็จะไปรดน้ำผักที่แปลงผัก ซึ่งเป็นกิจกรรมในทุกวันอังคารและพุธ แตงโม บอกว่า พวกเราได้บริโภคผักปลอดสารที่สะอาด ปลอดภัยจากผักที่เราปลูกเอง และยังได้เรียนรู้เรื่องการถนอมอาหารจากผลผลิตเห็ด ซึ่งเธอมีหน้าที่ ล้าง หั่น และทอดเห็ด นอกจากนี้ เห็ดสดที่แยกใส่ถุงขายให้กับผู้ปกครองและชุมชน นักเรียนต้องจดบันทึกปริมาณเห็ดที่จำหน่ายและรายได้ ทำให้ได้เรียนรู้การทำบัญชีรายรับและรายจ่าย
วันนี้ น้องๆ รร.วัดอริยวงศาราม (หนองน้ำขาว) มีวัตถุดิบที่ผลิตได้เอง เพื่อนำไปประกอบอาหารกลางวันอย่างเพียงพอ และยังได้ประโยชน์ไปถึงชุมชนที่ได้บริโภคผลผลิตที่สะอาด ปลอดภัย ในราคาที่ถูกกว่าท้องตลาดอีกด้วย
Cr:Pr CPF